بررسی اوبونتو ۱۲.۱۰ ؛ پسرفتی همه جانبه

این فصل سال مقطعی پرترافیک از نظر انتشار توزیع محسوب میشه و بسیاری از توزیع‌های پرنام و نشان نسخه نهایی با آزمایشی خودشون رو منتشر میکنن. چشم به راه‌ترین این توزیع‌ها، اوبونتو ۱۲.۱۰ بود که ۲۸ مهر منتشر شد. متنی که در ادامه می‌خوانید بررسی اجمالی از اوبونتو ۱۲.۱۰ است که طی سه روز کامل کار با آن نگاشته شده.

نخستین مواجه

تست اوبونتو را با دانلودش شروع کردم. اوبونتو ۱۲.۱۰ اولین انتشار اوبونتو است که حجم ISO آن از یک CD بیشتر شده اما چون همیشه آن را از USB بوت میکردم این مورد برایم اهمیتی نداشت.

رفتار عجیب اوبونتو از لحطه بوت شروع میشه؛ ابتدای کار، آیکنی پایین صفحه میاد که اگر دکمه‌ای از کیبورد را بزنید یعنی صفحه را میبنید و صفحه کلیدتان شناخته شده و در ادامه منویی برای انتخاب زبان ظاهر شده و بعد نسخه زنده اجرا میشود. در عوض اگر دکمه‌ای نزنید نصاب مستقیم اجرا میشه. نیمی از نوار بالای صفحه نصب برای من سفید بود و بعد از بستن نصاب، اوبونتو چند دقیقه‌ای کاملا فریز شد تا در نهایت میزکار راه‌اندازی مجدد و نمایان شد.

میزکار به شدت روان و پاسخگو اجرا میشد و در واقع اولین باری بود که Unity با درایور آزاد Nvidia کاملا قابل استفاده بود که خُب با توجه به پیشرفت‌های Mesa 9.0 و Nouveau انتظار اون رو داشتم.

نصب اوبونتو

بعد از گشت و گذاری در میزکار، با دوبار کلیک روی آیکن مربوطه اقدام به نصب اوبونتو کردم. همه چیز خوب پیش میرفت تا این که نصاب در محله انتخاب فضای نصب ماند و جلوتر نرفت. بعد از Debug کردن نصاب و خواندن log های مربوطه متوجه شدم که ubiquity با شناسایی سیستم‌عامل‌های موجود روی دیسک سخت مشکل دارد که این مشکل را با فورمت کل آن با ابزار Parted حل کردم (در واقع صورت مساله را پاک کردم). در باقی مراحل نصب مشکلی پیش نیامد. در مجموع تجربه نصب اوبونتو ۱۲.۱۰ با توجه به بدون مشکل بود نسخه‌های قبل ناامید کننده بود.

بعد از نصب

بعد از نصب و راه‌اندازی مجدد سیستم، Unity روبه‌روی ما قرار میگیرد.

اولین موضوعی که توجه‌ام را در اوبونتو ۱۲.۱۰ جلب کرد، دو آیکن جدید Amazon و Ubuntu One Music در اجراگر بود که کلیک روی آن‌ها ما را به وب سایت مرتبط میبرد و کار خاص دیگری انجام نمی‌دهند. لینک داده شده به Amazon خاص است و درصدی از هر خریدی که با آن انجام بدهید به کنونیکال میرسد. Ubuntu One Music هم یک نسخه Re-brand شده از فروشگاه موسیقی 7Digital است و باز هم با خرید هرآهنگ درصدی از سودش به کنونیکال میرسد. فکر نمی‌کنم چنین مدل کسب درآمدی که از آن به دلالی یاد میشود و درحد وبلاگ‌های دست چندم ایرانی است مناسب کنونیکال باشه حتی اگر با این شرکت با مشکل مالی مواجه شده.

در مجموع میزکار تغییر خاصی نکرده؛ ویژگی جدید پیش‌نمایش رو مقداری تست کردم و این جوری است که روی هر آیتم داشبورد کلیک راست کنید پیش‌نمایشی ازش نشون داده میشه که در مجموعه استفاده خاصی نداره. به نظرم کنونیکال باید به جای پیاده سازی هر ویژگی جدید در داشبورد و ساخت سیستم‌عاملی Arcade گونه از اوبونتو به فکر قسمت‌های مهم‌تر و توسعه اون‌ها باشه.

موضوع با اهمیت دیگر وضعیت پایداری سیستم و مصرف منابع بود که در این نسخه به نظر میرسه بهتر شده. با این‌که Unity حدود ۵۰۰ مگابایت حافظه اصلی سیستم را مصرف میکرد ولی CPU Usage بالا و پیوسته مانند نسخه قبل وجود نداشت.

وضعیت پایدار اوبونتو زمان زیادی به طول نکشید. بعد از نصب Chromium محیط گرافیکی این برنامه مرتبط فریز میشد و عملا کار با برنامه را غیر ممکن کرد. البته میدانستم این باگ مربوط به Mesa 9.0 + Nouveau است و از بالادست به اوبونتو میرسه. در ادامه برای حل این مشکل اقدام به نصب درایور کد بسته Nvidia کردم. ابزار نصب درایورهای اضافه در اوبونتو سروسامان بهتری یافته ولی کاش مثل سابق کار میکرد

سه انتخابی که برای نصب درایور معرفی میشوند بی معنی هستند و هر سه، درایور Nvidia 304 را نصب میکنند. جالب‌تر اینکه درایور Current از Experimental جدیدتر است (‎304.51 > 304.48) ! شاید توسعه دهندگان اوبونتو معنی Experimental را نمی‌دانند. البته هیچ کدام از این گزینه‌ها کار نکرد چون ابزار یادش میرود بسته linux-headers را به عنوان پیش‌نیاز نصب کند.

بعد از درست کردن مشکلات پیش آمد که تنها دلیل آن اختصاص ندادن زمان کافی برای تست ویژگی‌های جدید است، اقدام به نصب بسته ttf-mscorefonts-installer کردم تا مشکل یکی از خوانندگان آزادراه با آن را بررسی کنم. بعد از ظاهر شدن توافق نامه مایکروسافت ترمینال را بستم تا مشکل شبیه سازی شود.  بعد از آن بود که apt-get بلا استفاده شد و خطایی بر مبنای خراب شدن database ش میداد. اقدام به حذف بسته ttf-mscorefonts-installer هم بی‌فایده بود و apt-get خطا میداد که مشکلات جدی در این بسته وجود دارد و برای حذف آن لازم است ابتدا آن را مجددا نصب و سپس حذف کنید؛ در صورتی که امکان نصب هیچ برنامه‌ای وجود نداشت! چنین خطای احمقانه‌ای در چندین سال کار با مدیر بسته‌ای مثل pacman برای من پیش نیامده بود.

چیز که در ادامه افتاد حتی جالب تر بود؛ بعد از راه اندازی مجدد اوبونتو تنها یک صفحه سیاه آمد و خبری از Unity نبود! چرا همچین چیزی باید بعد از تلاش ناموفق نصب تعدادی فونت پیش بیاید نمیدانم! بالاخره بعد از سوییچ به tty و درست کردن database مدیر بسته apt-get و نصب مجدد و بعد پاک کردن (!) فونت‌ها با مصیبتی وصف ناشدنی این مشکل هم درست شد. بامزه اینکه که با بررسی Launchpad فهمیدم مشکل ttf-mscorefonts-installer از نسخه‌های قبلی گزارش شده و کارمندهای کنونیکال که انگار سخت مشغول طلب یک قرون و دو زار از Amazon بوده‌اند فرصت درست کردن یا حداقل حذف آن را به عنوان بسته‌ای خراب نداشته‌اند!

البته بعد از راه‌اندازی بعدی بود که بقیه قسمت‌های اوبونتو هم یادشان افتاد کرش کنند (یا این Apport یادش افتاد کرش‌ها را گزارش کند!) و دسکتاپ در یک دقیقه تبدیل به تصویر زیر شد:

دیدم بهتر هست تا اتفاق بدتری نیوفته و سقف روی سرم خراب نشده نقد را تمام و قید اوبونتو را بزنم!

نکات مثبت

• جستجوی سریع‌تر در داشبورد
• میزکار سریع‌تر و بهبود عملکرد قابل توجه Unity
• افکت‌های زیبای مدیرپنجره

نکات منفی

• پسرفت قسمت‌هایی مانند نصاب، درایورهای اضافه و غیره
• اضافه کردن ویژگی‌ها بدون تست کافی
• مدیر بسته ضعیف
• مدل کسب درآمد نامناسب
• بسته‌های قدیمی مثل Nautilus و Totem
• تصویر پس‌مزینه فوق‌العاده زشت

جمع بندی

نمی‌خواهم تنها مشکلات رو ببینم ولی چیزی که در ۱۲.۱۰ اتفاق افتاده یک پسرفت همه جانبه است به حدی که اگر کنونیکال به ۱۲.۰۴ دست نمیزد و فقط بسته‌های بالادست (upstream) مثل کرنل و درایورها را به روز میکرد توزیع به مراتب بهتری از ۱۲.۱۰ میشد. برای شرکتی که ادعای رقابت با RetHad و گوگل دارد جدی گرفتن فاز آزمایشی موضوعی حیاتی است؛ اوبونتو رو با فدورایی مقایسه کنید که تاریخ انتشار نسخه ۱۸ش به دلیل کم بودن زمان تست، هفت بار تاخیر خورده و به ۲۰۱۳ موکول شده.

تصمیم کنونیکال به کسب درآمد از اوبونتو بعد از میلیون‌ها دلاری که براش خرج کرده قابل درکه ولی تبدیل کردن سیستم‌عامل به سوپر مارکت یک اشتباه مطلقه. من اگر بخوام کالایی رو از Amazon بخرم به وبسایتش مراجعه می‌کنم و لازم ندارم براساس هر جست‌حویی که در داشبورد انجام میدم محصولی رو به عنوان نتیجه ببینم. این اتفاق هیچ موقع در سیستم‌عامل جدی مثل ویندوز یا OS X نمیوفته.

امتیازی که به اوبونتو ۱۲.۱۰ میدم ۶ از ۱۰ است و شاید حق این توزیع از این هم کمتر باشه. امیدوارم اوبونتو با انتشارهای بعدی به مسیر روی به جلوی گذشته‌اش برگرده.